Tetiğe basmayan bir avcının ruhundan, avlananları hayata döndüren bir “av köpeği”nin gözünden seslenen şiirlerdir Zahrad şiirini var eden.

 

“[Hayvanlık sorusu] bütün büyük soruların üzerinde biçimlendiği ve belirlendiği sınırı temsil eder, tıpkı insana özgü olanın sınırlarını belirlemeye çalışan kavramlar gibi: ‘İnsanlığın özü ve geleceği’, etik, politika, hukuk, ‘insan hakları’, ‘insanlığa karşı suçlar’, ‘soykırım’vb.”

(Derrida)

1

Avcı dediğin böyle olmalı

Yanında yürüyen bir köpek

Omzunda tüfek olmalı

Nişan almamalı

Basmamalı tetiğe

Avcı dediğin böyle olmalı

 

2

Siz avcı- ben av köpeği

Siz avlarsınız-ben toplarım

 

Sizden gizli

Hayata döndürürüm avları -

Kuşsa salarım göğe

Tavşansa doğru çayıra

Sonra gelir

-  Sahip - derim

Iskalamışsınız yine

 

(Ferah Tut Yüreğini 85, “Avcı Hikâyesi”)

Tetiğe basmayan bir avcının ruhundan, avlananları hayata döndüren bir “av köpeği”nin gözünden seslenen şiirlerdir Zahrad[2] şiirini var eden. Yaratıcı zekâ ile iç içe geçmiş mizah anlayışında canlılık, yaşamın canlılığı, yaşamdan yanalık büyük yer tutar. “Avcı Hikâyesi”nin avcısı ile av köpeği, bu şiirlerin yaşamla kurduğu ilişkinin cisimleştiği en güzel örneklerdendir: Bu şiirlerde “hayatî ve insanî olan” kadar insan dışı hayvanlar, insan olmayan canlılar, varlıklar mesele edilir. Zahrad şiirlerinde insan dışı canlılara, özellikle kedilere sıkça rastlarız. Bu yazıda göğsünde tuttuğu yegâne bayrağı şiir olan Zahrad’ın Kediler/Gaduner isimli Türkçe-Ermenice çift dilli seçkisindeki şiirlerine, böylece Zahrad’ın Kediler’ine daha yakından bakacağız. Şunu baştan belirtmekte fayda var. Bu şiirler Zahrad tarafından doğrudan çocuklar düşünülerek, çocuk okurlar hedeflenerek yazılmış değildir muhtemelen. Dolayısıyla Zahrad’ın Kediler’ini “çocuk yazını” içerisinde şerh düşmeden konumlandırmak yerine, diyebiliriz ki, bu şiirler 0-16 yaş grubuna/grubu tarafından okunabilir. Böylece çocuk yazını kategorisi çocuklar gözetilerek yazılmış metinlerin ötesine taşınarak çocukların kolaylıkla bağ kurabileceği, okurken deneyim bakımından zenginleştiği yazınsal türleri, metinleri de içerebilir. Esasında bu şiirlerin birinde, fabl türünde kabul edilebilecek “Kedi ve Köpek” şiirinin son dizelerinde çocuk okurlarına seslenir şiir öznesi:

Minik okuyucu, hiç aklından çıkarma:

Karşılıklı fedakârlıktır sadece uyuşmanın hüneri!

(Kediler 72)

Sanki, anlattığı başka türlü bir kedi-köpek hikâyesiyle minik okurlarına göz kırpar şair; “asırlık düşmanlıklarına” son vermek isteyen o kedi ile köpek vesilesiyle çocuklara bir arada yaşamanın, mutabakatın koşulu olarak karşılıklı fedakârlığı öğütler. Diğer şiirlerde çocuklara doğrudan bir hitap yoksa da, bu, şiirlerin çocuk yazını içerisinde ele alınamayacağı anlamı taşımaz.

 

* Bu yazının devamını editörlüğünü Meryem Selva İnce'nin üstlendiği Ornis Kitap etiketiyle okurlarla buluşan Çocuk Yazınında Kedi: İnsan Olmayan Faillikler, Sınırlar ve Kesişimler kitabında bulabilirsiniz.