Tasha Tudor çocuk edebiyatı literatüründe önemli bir yere sahiptir. Küçük Kadınlar, Gizli Bahçe, Küçük Prenses ve bunlar gibi birçok çocuk klasiğini ilk kez resimleyen illüstratörlerdendir.
Eserlerinin telif hakkı davaları çözülemediği için ülkemizde pek bilinmeyen fakat Amerika’nın en sevilen çocuk edebiyatı yazar ve illüstratörleri arasında yer alan Tasha Tudor hayatı boyunca 100’den fazla kitap yazmış ve resimlemiştir. Çizimleri 400 küsur Noel ve tebrik kartında yer almış, büyük sanat galerilerinde sergilenmeye layık görülmüştür (Davis 40). Çocuk edebiyatına katkılarından ötürü çok sayıda ödül alan Tasha Tudor zamanının en üretken sanatçıları arasında yer almıştır. Yazar ve illüstratörlüğün yanı sıra çiftçilik, koleksiyonerlik, kukla oynatıcılığı gibi hobilerle uğraşmış ve benzersiz hayat tarzıyla bir ikon haline gelmiştir (Knazek, “Tasha Tudor and…” , s.y.). Kısa bir biyografi denemesi olan bu yazıda illüstratör Tasha Tudor’un sanata dönüştürdüğü hayatı ele alınacaktır.
Tasha Tudor 28 Ağustos 1915’te doğar ve Starling ismini alır. Tasha’nın annesi Rosamund Tudor ve babası William Starling önemli ailelerin soylarından gelen yaşadıkları toplumun yüksek kademelerini iyi tanıyan yaratıcı ve yetenekli bireylerdir (Knazek, a.y.). Bu durum ileride Tasha’nın çok önemli kişilerle tanışmasını sağlayacak ve yaşam tarzını inşa etmesinde etkili olacaktır. Tasha’nın babası Tolstoy’un Savaş ve Barış’ının (1869) büyük bir hayranı olduğundan roman karakterlerinden Natasha’nın ismini kızına verir. Natasha zamanla çevresi tarafından kısaltılarak Tasha olarak kullanılır (“Sanatçı, Illüstratör…”, s.y.).
Ebeveynleri Birinci Dünya Savaşı döneminde ABD donanmasında uçak tasarımcısı olarak savaş dönemi görevini yaparken Tasha İskoç bir hemşirenin refakatinde yemek pişirme, dikiş dikme gibi ev becerileri edinir. Tasha’nın büyükannesi Louisa ve büyükbabası Frederick Tudor da dönemin önemli isimlerindendir. “Buz Kralı” olarak bilinen Tudor sıcak iklimlere buz ticareti yapan başarılı bir iş adamı olarak tanınır. Dedesinin gemileriyle gelen eski eşyalar (kumaşlar, porselenler, süs eşyaları) Tasha’yı hep büyüler. Bu eşyalardan bazıları aile içinde el değiştirerek en sonunda Tasha’ya miras kalır (Knazek, “Tasha Tudor and…”, s.y.).
Ailesi boşandığında Tasha dokuz yaşındadır. Annesinin kariyerine odaklanmak için New York’a taşındığı dönem onun da sanat ve edebiyatla temasının arttığı ve çizim yeteneğinin fark edildiği dönemdir. Kendisi çizim yapmaya karar verdiği anı şöyle anlatır: "Çocuk kitapları resimleme konusunda beni ilk yönlendiren şey, annemin kütüphanesinde Hugh Thompson'ın The Vicar of Wakefield illüstrasyonlarını bulmam ve ona bakıp 'Ben de bunu yapacağım' demem oldu" (Tudor ve Richard 17).
Tudor olarak bilinmesinin nedeni annesinin ismi ile sanat camiasına tanıtılmasıdır (“Sanatçı, Illüstratör…”, s.y.). Bu dönemde annesi Tasha’nın kısa da olsa eğitim almasını sağlamış daha sonra Tasha’yı bir süreliğine teyzesinin çiftliğine göndermiştir. Eski eğitim geleneklerine bağlı olan teyzesi kendi kızlarını okulsuz büyütmektedirler. Tasha da kuzeniyle birlikte evde eğitim almaya başlar. Daha sonra buradaki yıllarını hayatının en güzel yılları olarak anacaktır (Knazek, “Tasha Tudor and…”, s.y.). Annesinin bir çiftlik evi almasıyla beraber Tasha onun yanına yerleşir. Bir antika dükkânı ve çay salonu sahibi olan annesi sanatına burada devam etmekte Tasha da ona tüm işlerinde yardımcı olmaktadır. Tasha’nın sanat, antikalar, eski elbiseler, ev eşyaları hatta çiftçilikle ilgili özel merakının burada başladığı söylenebilir. Ergenlik yıllarında ilk kez lifini çıkarıp ipini eğirerek kumaşını dokuduğu keten gömleğini üretmiştir. Giysilerini kendi üretmeye ilerleyen yıllarda da devam edecektir (Davis 62-66).
Tasha ve sanat yaşamı
Çocukluğundan itibaren etrafındaki her şeyi resimlerine dahil eden Tasha zamanla hayatını çizimlerine, çizimlerini de hayatına adapte eder. Hayatını sanatından ayırmak neredeyse imkânsızdır. Bu yüzden onu başyapıtı haline getirir. İradesi ve müthiş hayal gücü sayesinde hayatını tam olarak istediği gibi olmaya zorlar, hayallerini gerçekleştirdikten sonra onları kendine has bir üslupla boyar ve milyonlarca okuyucunun çocukluğunun değerli bir parçası haline gelen basit hikâyelere dönüştürür (40). Daha çok sulu boya ve karakalem çalışmaları yapan Tasha’nın çizimlerinin genel teması çoğunlukla huzur duygusu ve mizah hissi veren anlardan oluşur. Resimlerinde çocuklar çok geniş yer edinir. Çocuk modellerinin hemen hepsinde kendi çocuklarından ve torunlarından yararlanır. Onların büyümelerini, Tudor geleneklerini geliştirmelerini ve çiftlik hayatlarını tasvir eder (43). Geçmişe duyduğu özlem, atalarına duyduğu saygı ve sempati resimlerine büyük ölçüde yansır (Knazek, “Tasha Tudor and...”, s.y.)
Ergenlik çağının sonlarında -19 yaşlarındayken- ilk kitabı Hitty’s Almanac’ı (1934) yazıp resimler. Bu kitapta sanayi öncesi New England’ın çiftçilik geleneklerinden bahseder. Sonraki yıl New England Wild Flower’ı hazırlar. Kitap Connecticut’un tarla ve ormanlarında bulup incelediği çeşitli bitkilerin büyük resimlerinden oluşmaktadır fakat yayımlanmaz (Knazek, “Tasha Tudor and…”, s.y.). Profesyonel kariyeri 1938’de küçük bir kız ve onun kaçak balkabağı hakkında tatlı bir hikâye olan Pumpkin Moonshire’in yayınlanmasıyla başlar. Bu kitap beş kitaplık Calico Serisi’nin ilk kitabıdır. Tasha bu serinin orijinal baskılarını patiska kumaşla kaplamıştır. Yayınevi de bu tasarıma sadık kalarak seriyi puantiyeli kumaş kapaklarla basar (a.y.).
Pumpkin Moonshine (1938)
Tasha 1942 yılında tebrik kartları hazırlamaya başlar ve iki yıl sonra Mother Goose’u resimler. Bu çocuk klasiği Tasha’nın yayınlanan sekizinci kitabıdır ve 1943’te Caldecott Onur Kitabı seçilir. 1943 Noel’inde Tasha’nın White Goose’daki çizimlerinden biri Metropolitan Sanat Müzesi’nde sergilenir. Bundan sonra diğer eserleriyle de birçok farklı sergide yer alacaktır (a.y.).
Mother Goose kitabının başarısı Tasha’nın eski bir çiftliğe sahip olma hayalini gerçekleştirmesine olanak sağlar. 1945’te Tasha genişleyen ailesi ile birlikte kırsala göçer. Tasha çiftlikte yaşadıkları bu dönemde çocuklarına toprakta yaşamanın değerini aşılamıştır. Yeni evlerinin restore edilmesi epey çalışma gerektirmektedir. Çiftçilik ve masrafları genişleyen ailesine bakabilmek için dersler verir, kukla gösterileri yapmaya başlar ve ek çizim işleri alır. 1949’da ise “Zencefil ve Turşu Mağazası” adında ev girişimini başlatır (a.y.). Burada lezzetli el yapımı kekler ve turşuların yanı sıra Tasha’nın çizimleri de satılmaktadır. Tasha’nın, oğlunun İngiltere’de okurken aldığı Corgi cinsi köpek ile kurduğu bağ hayatında yeni bir dönemi açar (Davis 72). Corgilere olan sevgisini “Corgi ile karşılaştırılabilecek bir köpek yoktur. Onlar güzelliğin simgesidir”, “Corgiler büyülenmiştir. Bunu anlamak için onları ay ışığında görmeniz yeterlidir.” sözleriyle ifade eder ve resimlerinde en az çocukları kadar Corgilerine de yer verir. (Tudor ve Richard 30).
1947’den 1979’a kadar kart tasarımlarına devam eden Tasha’nın en sevdiği iş hayvanlarına bakmak ve Noel kartı tasarlamaktır (Davis 40). Onun çoğunlukla kendi hayatını resmettiği Noel kartlarındaki atmosferi yakın arkadaşı Harry Davis şöyle anlatır:
Tasha’nın Noel kartları, çocukluklarındaki kutlamaların tarihini ve değişimini gösteriyor. Bunlar on dokuzuncu yüzyıldan kalma bir çiftlikte Noel’in kızakla kaymak, çelenk yapmak, ağaç süslemek ve hediye olarak kurabiye pişirmek gibi pek çok sıradan eğlencesini tasvir ediyor. Buna ek olarak Tasha’nın benzersiz dokunuşları Noel çelenginin asılmasında, büyük zencefilli kurabiye süslerinin yapılmasında, kukla gösterilerinin sahnelenmesinde ve ailenin oyuncak bebekleri ve oyuncaklarıyla yapılan tatil kutlamalarında açıkça görülüyor. Besi hayvanları da kutlamaya dahil edilir ve onlara her zaman özel ikramlar sunulur (42)
Tasha’nın dini konuları tasvir etme hevesi bir dizi Madonna kartı ve dua derlemeleri ve İncil temalı bir dizi kitapla sonuçlanır (Knazek, “Tasha Tudor and…”, s.y.). Tasha’nın Madonnaları klasik kompozisyonla sunulan Madonna ile New England çiftçi kızlarının hoş bir karışımıdır. Çizimlerinde kendisini genellikle Madonna veya genç bir anne olarak resmetmiştir. Anneliği Tasha üzerinde silinmez bir iz bırakmış yazdığı ve çizdiği tüm eserlerini etkilemiştir (Davis 73).
Kariyeri boyunca Tasha yılda iki hatta üç kitap resimler. Resimlediği çocuk klasiklerinin sayısı gittikçe artar ve “çocuk edebiyatına sürekli katkılarından dolayı” prestijli Regina Madalyası’na layık görülür. 1999 yılında aralarında Küçük Kadınlar’ın da bulunduğu bir dizi klasik eseri resmeder (Knazek, “Tasha Tudor and…”, s.y.).
Kardaki Çocuklar (1970)
1970 Yılında Noel kartı olarak çizilen Kardaki Çocuklar Tasha’nın en önemli resimlerinden biridir. Tasha’nın çocuklarını ve torunlarını yaşlarından bağımsız model olarak nasıl kullandığını gösterir. Oğlu Seth en öndedir, karttaki diğer çocuklar oğlu Tom ve torunu Laura’dır. Çizimlerde yaş farklarına sadık kalmaz onları en iyi hatırladığı zamanlarla resmeder (Davis 44). İllüstrasyonlarında çocuklarını da kendisi gibi eski tarz kıyafetlerle çizer (Taniyama 5). Kızı Bethany Tudor Drawn from New England’ı şöyle anlatır: “Annem sık sık geçen yüzyıldaki New Englandlılarınkine benzer bir hayat yaşamak istediğini söylerdi. Ailemizin bir bakıma uzun yıllar boyunca yaptığı da buydu. Kolay değildi ama ödüller oldukça tatmin ediciydi” (Aktaran Taniyama 6).
1971 yılına gelindiğinde çocukları büyüyüp bağımsızlaşınca Tasha da küçülmeye ve Vermont’a taşınmaya karar verir. En favori serilerinden biri olan Corgiville Fair bu yıl yayınlanır. Corgi köpeği ve arkadaşları hakkında olan bu hikâyenin başarısı Vermont’ta ormanlık bir arazi almasına olanak sağlar. Oğlu ona 1750’lerin çiftlik evleri stilinde bir ev inşa etmesinde yardımcı olur. “Corgi Kulübesi” dedikleri bu ev Tasha’nın ölümünden sonra bir anıt müze olarak ziyarete açılacaktır (Knazek, “Tasha Tudor and…”, s.y.).
1975’te Noel kartı tasarımlarından oluşan Noel’den Önceki Gece’yi resimler. Corgi Kulübesi de hayatındaki diğer her şey gibi bu çizimlerde yerini alır (Davis 75). Tasha Corgi Kulübesi’nde yaşamaya başladıktan sonra takıntı haline getirdiği Viktorya tarzında giyinmeye başlar. Yaşının ilerlemesine rağmen elektrik kullanmayı ve şebeke suyunu reddeder. Yiyeceklerini bahçesinde yetiştirir, kendi buğdayından ekmek pişirir, su taşır, ip eğirir, dokuma yapar, elbiselerini üretmeye devam eder (“Sanatçı, Illüstratör…”, s.y.). Altmış yaşına geldiğinde çok iyi bir kariyere sahiptir. 2000’li yılların başına kadar çeşitli yayıncılar için tebrik kartı ve illüstrasyonlar yapmaya devam eder. 1981 yılında Vermont-Montprelier Üniversitesi tarafından fahri doktora ünvanı alır (Knazek, “Tasha Tudor and…” s.y.).
Sonraki yıllarda Tasha’nın çizimleri dünyaya açılır. Kitapları başta Kanada ve İngiltere olmak üzere dünyanın her yerindeki okuyuculara sunulur. Küçük Prenses’in resimli baskısı Tokyo’da yayınlandığında Japon okuyucular tarafından çok sevilir ve Tasha’nın diğer eserleri de Japonca’ya çevrilir. Japonlar Tasha’yı ve yaşam tarzını çok severler (Knazek, “Tasha Tudor and…”,s.y.). Günümüzde Japonya’da eserlerinin ve özel koleksiyonuna ait bazı parçaların sergilendiği bir Tasha Tudor Müzesi de bulunmaktadır. Vefatından sonra Tasha için “Tasha’nın Orman Serisi” adında bir belgesel serisine başlanır.
Tasha “Boş tuvalim” adını verdiği Vermont evi yıllarında yeni sanatsal beceriler öğrenir ve bahçe işlerinde uzmanlaşır (Davis 35). Arkadaşları ve ailesiyle -özellikle torunları- özel zamanlar geçirmeye çalışır. Jane Austen tarzı çaylara ev sahipliği yapar, danslar organize eder, örgü ve dikiş projeleriyle uğraşır, kukla gösterileri düzenler. Hayatının son on yılı en aktif dönemidir. Noel’den Önceki Gece’nin beşinci cildini resimler ve Corgiville Üçlemesi’ni tamamlar (Knazek, “Tasha Tudor and…”, s.y.). Modaya olan ilgisinden ötürü gençliğinden itibaren biriktirmeye başladığı Viktorya dönemi elbiseleri koleksiyonu dünyada türünün en iyisi haline gelir (Davis 8).
Doksan üç yıllık ömrüne gerçekleştirilmiş birçok hayal ve hedef sığdıran Tasha, ruhunun ait olduğu 1900’lü yılların geleneklerini yaşamı boyunda sürdürmeyi, o yılların imkânları içinde yaşamayı tercih eder. Sanatı da bu yılların dünyasını yansıtır. Bu nostalji sayesinde sadece zamanının çocuklarına değil onların ebeveynlerine de hitap eder. Hayran kitlesi çok çeşitli yaş gruplarından oluşur. Resimlerindeki çocuklar çoğunlukla kendi çocuklarıdır. Tudor çocukları annelerinin sanatında idealize edilmiş bir hayat yaşamışlar bu da pratikte bazı zorluklara yol açmıştır. Çocuklar annelerinin oluşturdukları fantezi dünyasından sonra gerçek hayata adapte olmakta zorlandıklarından zaman zaman yakınırlar (Davis 73).
Çocuk edebiyatına büyük emek veren ve geçiminin büyük kısmını yazdığı ve resimlediği kitaplardan sağlayan Tasha Tudor 28 Ağustos 2008’de hayata gözlerini yumar. Son derece üretken olan sanatçının eserleri birçok yayıncının radarında olmasına rağmen çocukları arasındaki miras davaları yüzünden yayınlanamamaktadır. Hayatının her anını sanatı için ilham olarak gören ve onu bir sanat eseri gibi işleyen Tasha Tudor çocuk edebiyatı literatüründe önemli bir yere sahiptir. Küçük Kadınlar, Gizli Bahçe, Küçük Prenses ve bunlar gibi birçok çocuk klasiğini ilk kez resimleyen illüstratörlerdendir. Yaşadığı yüzyıldan çok daha öncesine ait olduğunu hisseder, çizimlerini ve hayatını hissettiği zamana uydurur. Hedefi her zaman Vermont’ta yaşamak, mesleğinin tadını çıkarırken kendine yetebilen bir hayat sürmek, dört çocuğunu büyütmek, kukla yapmak, tiyatro gösterileri düzenlemek, yemek pişirmek, çiftçilik ve bahçıvanlık yapmaktır (Taniyama 4). Geçinmek için üretken olmak zorunda olduğunu dile getirmekten çekinmeyen Tudor sanatının ticarileşmesini kabul etmekle birlikte bundan rahatsızlık duyar. Sanatsal kaliteden ödün vermek istemediği için tatmin olmadığı çalışmalarını elden çıkarmakta tereddüt etmez (Taniyama 7). Eserlerinin getireceği paraya ne kadar ihtiyaç duyarsa duysun içine sinmeyenlere acımaz ve onları imha eder (Davis 90-91). Sanatını hayal ettiği hayatı inşa etmek için bir araç olarak kullanır ve hem sanatı hem hayatı ile kitlelere ilham olmaya devam etmektedir.
Kaynakça
Davis, Harry. The Art of Tasha Tudor. New York: Brown and Company, 2000.
Knazek, Chandler Jeanette. Tasha Tudor and Family - "The Woman" Web. Erişim Tarihi: 25 Aralık 2023 "Sanatçı,
İllüstratör, Tarihçi ve Hikâye Anlatıcısı Tasha Tudor: Biyografi, Yaratıcılık ve İlginç Gerçekler". Unansea. Web.
Erişim: 25 Aralık 2023.
Taniyama, Sawako. «Tasha Tudor's Creative Imperative.» Kobe Woman's Junıor College 2018: 1-8. 24 01 2024.
Tudor, Tasha ve Brown Richard. The Private World of Tasha Tudor. Boston: Little Brown, 1992.