Soğan Oğlan kokuyu karakterin sınıfsal kimliğini belirleyen, ona hem zayıflık hem de güç veren bir kimlik unsuru olarak kullanır.

Ünlü İtalyan çocuk edebiyatçısı Gianni Rodari’nin Çocuk Edebiyatı’nın en önemli ödülü olan Hans Christian Andersen Ödüllü[1] ünlü kitabı Le Avventure di Cipollino (1951) Türkçe adıyla Soğan Oğlan; kokunun edebi metinde alegorik ve simgesel kullanımı konusunda oldukça ilgi çekici bir romandır. Soğan Oğlan kokuyu karakterin sınıfsal kimliğini belirleyen, ona hem zayıflık hem de güç veren bir kimlik unsuru olarak kullanır. Fakat aynı zamanda roman geleneksel masal konvansiyonlarının modern kültür ve modern ideolojilerle yeniden üretim konusunda göz ardı edilemeyecek bir örnektir. Andersen’in 1955 yılındaki ölümünün ardından 1956 yılından bu yana iki yılda bir verilen ödül de Andersen masallarının etkilerinin görüldüğü çocuk edebiyatı örneklerini öne çıkarır. Soğan Oğlan da masal yapılarının yeni bir bağlamda yeniden kurulduğu ilgi çekici bir romandır. Bu yazıda da öncelikle iki geleneksel masal yapısının nasıl yeniden kurulduğu gösterilmektedir. Bunlardan ilki hayvan masallarının ideolojik yapısı ikincisi ise genç erkek başkahramanların erginlenmesi, olgunlaşıp toplumun bir ferdi olarak geri dönüş motifidir. Yazının ilk bölümünde bu iki yapının II. Dünya Savaşı’nın kaotik ortamında, otoriter-askeri rejimleri eleştirmek ve cumhuriyetçi-sosyalist toplumsal fikirleri yeni bir toplum düzeni olarak önermek adına nasıl yeniden kuruldukları gösterilmektedir. Yazının ikinci bölümünde ise koku olgusuna odaklanılarak, Soğan Oğlan’ın kokusunun kimliğini ve olayları nasıl belirleyip etkilediği; koku-kimlik ilişkisinin romanın savını nasıl desteklediği gösterilmektedir.

*Bu yazının devamını, editörlüğünü Meryem Selva İnce'nin ve Havva Yılmaz'ın üstlendiği Metinlerarasılık, Yeniden Yazım ve Adaptasyon adlı eserde bulabilirsiniz.