Kritik

402 Numaralı Sınıfın Çocukları Çizgi Dizisinde Öğretmenin Rolü

1999-2001 yılları arası yayınlanmış bir çizgi dizi olan 402 Numaralı Sınıf (The Kids From Room 402) 2002'ye kadar Fox Kids ve 2002'den sonra bir süre Jetix adlı çizgi film kanallarında yayınlanmıştır.

1999-2001 yılları arası yayınlanmış bir çizgi dizi olan 402 Numaralı Sınıf (The Kids From Room 402) 2002'ye kadar Fox Kids ve 2002'den sonra bir süre Jetix adlı çizgi film kanallarında yayınlanmıştır. Benim de çocukluk yıllarında zevkle izlediğim bu dizi adından da anlaşılacağı üzere bir sınıf ilkokul öğrencisinin genellikle okul içinde geçen süre zarfındaki hayatını konu edinir. Çok zeki ama bir o kadar da bilmiş ve herkesin hayatına burnunu sokan Polly, çok bilmişliğiyle herkesin sınırını zorlarken Nancy; eğlenceli, işini bilen, mücadeleci, hava atmayı ve göz önünde olmayı seven fakat bir o kadar da sempatik bir karakter olarak resmedilir. Vinnie kurnaz, hilebaz, işin içinden bir şekilde sıyrılmayı başaran halleriyle sınıfın sempatik yaramazı rolündedir. Vinnie’nin en yakın arkadaşı da kendisi gibi daima yaramazlık yapmaya çalışan, uyanık geçinen fakat gün sonunda her şeyi eline yüzüne bulaştıran Jessie’dir. Olay örgüsü çoğunlukla bu üçlünün, Polly’i de dahil etmek gerekirse bu dörtlünün merkezinde döner.

402 Numaralı Sınıf’ta her biri ayrı birer karakter olan bu çocukları, öğrencilerini çok iyi tanıyan öğretmenleri Bayan Grace’tir. Bayan Grace sakin, sabırlı, empatik, öğrencilerini çok iyi tanıyan, onlara sevgiyle yaklaşan, kriz çözümünde adil olmak için son derece çaba sarf eden orta yaşlı biridir. Ayrıca genellikle olayların durulmasını bekleyip son anda müdahale eden, çoğu zaman (kendini göstermeden) ettiği müdahale sonucu olayların bambaşka bir boyuta geçmesine sebep olur. Öğrencilerinin yaşadıkları sıkıntıların, çevirdikleri üç kâğıtların ve yaramazlıkların daima farkındadır fakat bu farkındalığı onlara hemen belli etmeyecek kadar da usta bir oyuncu ve sabırlı bir yöneticidir. Böylece krizler büyümeden farkına varır ve kendine has yöntemlerle hamlesini yapar. Ağır başlılığını daima koruyan bu olgun tavrı sayesinde öğrencilerinin saygısını ve sevgisini hiç kaybetmez. Yeri gelince cezaya bıraktığı yaramazlar Vinnie ve Jessie bile onu içten içe sevip sayarlar. Tüm bunlar Bayan Grace’i işinde çok başarılı bir öğretmen yapar, ciddi duruşu ve disiplinden asla taviz vermeyen tavrı bile izleyicinin ona duyduğu hayranlığa engel değildir aksine hayranlığımı besleyen unsurlar olur. Şimdi bu tavrı dizinin kendi içindeki bazı olaylarla birlikte inleceleyelim.

Bir bölümde Nancy’nin başı çektiği bir grup kız öğrenci meşhur bir şarkıcıya özenip onunkine benzer kıyafetlerle okula geldikleri zaman, okul müdür Bay Besser onların kıyafetini yakışıksız bularak öfkelenir ve arkalarından: “Basit görünümlü ucubeler” der. Bayan Grace’in bu durum karşısındaki tavrı ise son derece sakin, anlayışlı ve olgundur. Bay Besser’a dönüp: “Bu sadece bir özenti, geçecektir.” Der (5.bölüm (7.40)) Nitekim bölüm sonunda Bay Besser’ın uyguladığı çeşitli cezai yöntemler işe yaramamış, Bayan Grace’in tavrı haklı çıkmıştır. Bazı şeyleri zamana bırakmanın en doğrusu olduğu gerçeği…  Öğretmenimiz sadece çocuklara karşı değil içinde bulunduğu okul ortamında çalışan diğer yetişkin kişilere göre de çoğu zaman aklı selim kalmaktadır. Fakat bu durum sağlanırken hiçbir zaman Bayan Grace’in yüceltildiğini, idealize edildiğini görmeyiz. 402 Numaralı Sınıf’ın çocuk karakterlerinin olduğu gibi yetişkin karakterleri de hayatımızın içinde karşılaşabileceğimiz olağan karakterler ve tiplerdir.

Bir başka bölümde, öğrencilere uygulanan bir zekâ testinin sonuçları hakkında ısrarla soru soran çok bilmiş Polly’e Bayan Grace'in cevabı: “Test sonuçlarına asla bakmam, her öğrencimi kendi potansiyeli çerçevesinde değerlendiririm," şeklinde olur. Bayan Grace (2.30). Dikkatsiz okul müdürünün Polly ve Jessie’nin test sonuçlarını karıştırması ve sonuçların bir şekilde çocukların eline geçmesi sonucu Jessie zekâ puanıyla ilgili hava atmaya başlar. Bayan Grace sonuçlara çok şaşırır çünkü Jessie her zaman vasatın altında bir öğrenci olmuştur. Gerçeklerin açığa çıkması için yine akıllıca bir metot izleyerek, Jessie’yi okulun dâhiler sınıfına yerleştirir. Böylece bu sınıftaki diğer öğrencilerden farkı kısa sürede ortaya çıkan Jessie kısa sürede eski sınıfına geri gelir ve gerçekler açığa çıkar. Sonunda Bayan Grace’in zekice plânı sayesinde adalet yerini bulmuş, zekâ testlerinin karıştığı açıklığa kavuşmuştur.

Dizinin diğer bir bölümünde okul kütüphanesine kitap ödünç almaya giden Polly, kütüphane görevlisinin bu işten hiç anlamadığını fark edip kütüphanenin bütün sorumluluğunu üstlenir. Aynı zamanda sınıfın paragözü, kısa yoldan köşeyi dönmeye çalışan Arthur, öğrencilerin kütüphaneden alıp da tarihini geçirdikleri kitaplarını onlar adına toplama kampanyası başlatır ve bu kitaplarla okul yönetiminden gizli bir kütüphane hizmete sunar. Bu esnada Polly kütüphanede terör estirir, öğrencilerin oturuş kalkış biçimlerine kadar müdahale eden kurallar koyup uygulamaya başlar. Öte yandan, Bayan Grace sınıfından iklimler hakkında bir ödev hazırlamalarını ister. Ders sonunda öğrencilerden birinin yere düşürdüğü bir kitabın arasında Arthur’un açtığı gizli kütüphanenin yerini bildiren bir ayraca rastlar. Öğrencilerinin her birini çok iyi tanıyan Bayan Grace Arthur’un çıkarcı karakterine de hakimdir. Hiç tereddüt etmeden Arthur’un bir işler karıştırdığını anlayıp hızlıca ayraçraki tarifte yazan yere, 2. kattaki malzeme odasına gider, etrafı kolaçan eder ve Arthur’un okulun kütüphanesine ait kitaplardan oluşan kitapları onlara bir hizmetmiş gibi ücret karşılığında sunduğunu fark eder. Zaten okul kütüphanesine kendisini atamış olan Polly’nin katı kurallarından ve müdahaleci tavrından bıkan öğrenciler Arthur’un sömürü sistemine mecbur bırakılmıştır! Bayan Grace‘in elbette bir planı vardır, hemen sessiz ama emin adımlarla planını devreye sokar. Böylece Bayan Grace’in müdahalesi ile olayların seyri değişmeye başlar. Sakin ve dingin tarzıyla Polly’i okul kütüphanesinden ödünç alınıp tarihi geçen kitapların geri getirilmesi için bir af günü düzenlemeye, üstelik kitaplarını geri veren çocuklara 25 cent vermeye ikna eder. Bunu duyan tüm çocuklar tarihi geçmiş kitaplarını kütüphaneye geri vermek için sıraya girer. Arthur öğretmenlerinin gelecek hafta için istediği “yerliler” hakkındaki bütün kitapları, o zamana kadarki tüm kazancını vererek kitapçıdan satın alır ve kütüphanesinde yerliler hakkında kitaplar olduğunu çocuklara duyurur. Çünkü ne okul kütüphanesinde ne de Arthur’un gizli kütüphanesinde yerliler hakkında bir kitap yoktur! Zaten bu konunun seçilmesi tesadüf değildir. Bayan Grace, ertesi gün derste “Indians” yani “Hindistan Yerlileri” konusuna giriş yapar. (Indians aynı zamanda Amerikan yerlileri olan Kızılderililer’in adıdır.) Bayan Grace bilerek bu ikircikli konuyu seçmiş, Arthur’u yanıltmış ve onun atacağı adımı önceden kestirerek onunla bu konuda hiç muhatap olmadan, sessizce ama ne yaptığını çok iyi bilerek dersini vermiştir. Af günü sayesinde okul kütüphanesi kendi kitaplarına kavuşmuş böylece Arthur’un korsan kütüphanesi fesh olunmuştur! İşte Bayan Grace’in genel tavrı budur, direkt olarak hata yapan kişiye ceza vermektense onun alt etmenin dahice yollarını bulmak. Eski kütüphane görevlisine kendi ilgi alanına yönelik başka bir iş başvurusundan söz ederek kütüphaneden uzaklaştırır. Son olarak Bayan Grace tatlı bir dille Polly’i de “gönüllük esasına dayanan, çok özel yetenek gerektiren bir başka görev” e yönlendirerek okul kütüphanesini ondan azat etmiş olur (11. Bölüm).

402 Numaralı Sınıf’ta Bayan Grace’in sadece öğrencileriyle olan ilişkilerine değil yetişkinlerle olan ilişkileri nasıl yönettiğine, sürdürdüğüne, onlarla olan ilişkilerinde nasıl bir politika izlediğini de gördüğümüzden söz etmiştim. Başka bir bölümde, ısrarcılık ve çok bilmişlikte Polly’nin yetişkin bir versiyonu sayılabilecek olan Hemşire Pitt’in okulun hemşiresinin arabası bozulmuştur ve sabah akşam Bayan Grace ile birlikte işe gidip gelmeye başlar. Bayan Grace aslında devamlı konuşup, tavsiye veren, buyurgan ve üstenci bir tavır takınan hemşire hanımla muhatap olmak istemez, onu atlatmanın yollarına bakar fakat hemşire hanım bir şekilde onun yanında bitmeyi başarır. Yol boyunca da hayatı, sağlıklı yaşam, araba kullanırken yapılan hatalardan ötürü başlarına gelebilecek korkunç kazalara karşı onu uyarır tavsiyerde bulunmaya devam eder. Bir an evvel Hemşire Pitt’in arabasının tamirden gelmesini dört gözle bekleyen Bayan Grace arabasının detaylı bir bakıma girdiğini ve bu sürecin uzayacağını öğrenince yıkılır fakat nazik tavrından ödün vermez, sadece kendi kendine “yalnızca geçici bir süre için” diye sesli telkinde bulunur. Aynı bölümde Bayan Grace öğrencilerine gezegenlerle ilgili bir ödev vermiştir. Ödevleri okuyup öğrencilerine geri verirken Jessie’nin ödevinin kaybolduğu ortaya çıkar. Son günlerde Hemşire Pitt’in baskısı altındaki öğretmeninin kafasının allak bullak olduğunu gözlemleyen kurnaz Jessie aslında hiç ödevini vermemiş, Bayan Grace’in zayıf anını suistimal ederek ödevini kaybettiğini düşünmesini sağlamıştır. Bu esnada Hemşire Pitt kaldığı yerden devam ederek Bayan Grace’i bunaltmaya devam eder. Bu durum en sonunda Bayan Grace’in terapiye başlamasına neden olur. Terapi esnasında Jessie’nin ödevlerini yapmadığını ve kendisini kandırmayı başardığını fark eden Bayan Grace tüm bunların Hemşire Pitt tarafından maruz kaldığı müdahele odaklı ilişki yüzünden olduğu sonucuna varır. Bir anda aydınlanma yaşar ve bu farkındalık olayların seyrini değiştirir. Tüm bu olanlardan sonra hemşireyle yüzleşmeye karar verir ve ona karşı kesin olarak tavrını koyar. Bayan Grace sonunda zafere erişmişir: “Ben kazandım.” der. Sonraki işi ise Jessie ile yüzleşmek olur, ona kendisine ait olmayan ve düşük not aldığı görülen bir test sonucu verir. Jessie çok şaşırır çünkü bu sınava girdiğini bile hatırlamamaktadır. Zaten girmemiştir de Bayan Grace onu kendi silahıyla vurmuştur.

402 Numaralı Sınıf’ın öğretmeni Bayan Grace kahramanlaştırılmadan, tüm insani yönleriyle, zaaflarıyla, başarılarıyla, başarısızlıklarıyla resmedilmiş bir öğretmendir. Mükemmel biri değildir, idealize edilmemiştir. Fakat oldukça zeki, tecrübeli ve dolayısıyla da stratejiktir. Olayları büyütmeden, bir kere bile bir öğrencisine sesini yükseltmeden, kötü bir söz söylemeden, kalp kırmadan, kolay kolay faka basmadan, fakat gereken yerde had bildirerek, her daim adaletin yerini bulması için uğraşır. Gerek her biri ilkokul çağında olan ve çeşit çeşit karaktere sahip olan öğrencileriyle ve gerekse akranı olan yetişkinlerle yaşadığı ilişki problemlerini çözme biçimleri kendisine has ve kıvrak sosyal zekâsına hayran bırakacak cinstendir. Tam da bu yönüyle hayatın içinden, içimizden biridir.

Onun gibi öğretmenlerin sayısının artması dileğiyle…

Tüm öğretmenlerin öğretmenler gününü kutlarım.