Zihin felsefesinin önemli isimlerinden Thomas Nagel “Yarasa Olmak Nasıl bir şey” adlı çalışmasında bu sorunun ardına düşer ve yarasa olmayı asla bilemeyeceğimizi söyler. Peki kedi olmak nasıl bir şey bilebilir miyiz?

Zihin felsefesinin önemli isimlerinden Thomas Nagel “Yarasa Olmak Nasıl bir şey” adlı çalışmasında bu sorunun ardına düşer ve yarasa olmayı asla bilemeyeceğimizi söyler. Peki kedi olmak nasıl bir şey bilebilir miyiz? Bilebilirsek bile, ortak bir bilgiye ulaşabilir miyiz? Kedi olmak nasıl bir şeydir, bir kedinin gerçekliği nedir? Bilmek, olmak, görünmek işte tüm bu felsefi kavramların geçtiği ve derinlemesine tartışılmaya imkân açan bir eser, Brendal Wenzel’in prestijli çocuk edebiyatı ödüllerinden Caldecott onur ödülüne sahip eseri HEPİ TOPU BİR TEKİR.

Eser yazılma dilinden daha çok çizim dilinin, görselliğin konuşması ile bize sorusunu sorar: “Bir kedi gördüğünüzde, ne görürsünüz?” (s.y.). Anlatıda aynı tekir yirmi kere görülür. Bu görülmelerden on iki tanesinde kim olduğunu bildiğimiz kedinin kendisinden başka varlıklar tarafından görünür (çocuk, balık, köpek, yılan vs.) dört tanesinde ise, biz okur/izleyen olarak onu doğrudan görürüz. Yani direk yazarın sayfada/hikâyede konumlandırdığı gibi aramıza başka ikinci bir gören olmadan görürüz. Diğer on iki tanesinde ise farenin kediyi görmesini gören yazarın gözünden 3. gören olarak görürüz. Bir görüntüde, bütün on iki varlığın gördüğü kedi görüntülerinin birleşiminden oluşan bir kedi resmi görürüz. Bir tanesinde de aynı karede bütün görenler ve görünen kedi varlığını bir arada görürüz. Ve en son kedinin kendi kendisini görmesi ile aynı karede iki kedi varlığı görürüz.

O zaman en baştan hikâyeye eşlik edelim ve farklı görünme biçimlerini değerlendirelim. Öncelikle kedinin görünmesini yani hikâyenin başlamasını sağlayan şey hepi topu bir tekirin dünyayı dolaşmaya karar vermesidir. Bir kedi dünyayı dolaşmaya karar verir, biz de bu yolculukta nasıl konumlandığını ve karşılaştıkları tarafından nasıl göründüğünü görürüz.

* Bu yazının devamını editörlüğünü Meryem Selva İnce'nin üstlendiği Ornis Kitap etiketiyle okurlarla buluşan Çocuk Yazınında Kedi: İnsan Olmayan Faillikler, Sınırlar ve Kesişimler kitabında bulabilirsiniz.