Bu yazı başlarda, estetik ve edebi olanı öne çıkarma kaygısıyla özellikle son yirmi yıl içerisinde çehre değiştirmiş çocuk edebiyatı araştırmalarının önemli bir konusu olan çocuk dergiciliğini tartışmaya açmayı hedeflemekteydi.

Bu yazı başlarda, estetik ve edebi olanı öne çıkarma kaygısıyla özellikle son yirmi yıl içerisinde çehre değiştirmiş çocuk edebiyatı araştırmalarının önemli bir konusu olan çocuk dergiciliğini tartışmaya açmayı hedeflemekteydi. Yüz yılı aşkın bir süredir eğitimde bir araç olarak kullanılan ve daha çok pedagojik özellikleriyle öne çıkan bir edebiyatın nihayet akademik bir çalışma alanı olarak kabul görmesiyle, matbu ve/veya dijital çocuk dergilerinin edebi yönünün ve okuma kültürü oluşturmadaki katkısının irdeleneceği verimli bir tartışma olacaktı. Bu zeminde hakemli dergilerde çocuk edebiyatı üretimlerini edebiyat teorileri çerçevesinde inceleyen makalelerden ve bildirilerden yararlanılacaktı. Ne var ki bahsi geçen tüm konular çerçevesinde kurgulanan bu yazı üzücü bir gelişmeden dolayı farklı bir seyir izlemek zorunda kaldı. Yayına başladığı Mart 2009’dan bugüne değerli birçok yazarı ve çizeri sayfalarında ağırlamış, ebeveyn ve eğitimcilere kılavuz olmuş ve en önemlisi çocuk edebiyatı eserlerinin edebi niteliğinin ve estetik yönünün ön plana çıkarıldığı inceleme yazılarını okurlarına ulaştırmış bir süreli dergi olan İyi Kitap, haziran son sayısıyla yayın hayatına veda ediyor. 

Çocuk edebiyatı eserlerinin sayıca artması okuma kültürünün de değiştiği anlamına gelmiyor. Keza, çocuk edebiyatı araştırmalarının nitelik değiştiriyor olması çocuk edebiyatının yetişkin edebiyatına kıyasla daha ‘alt’ bir edebiyat olarak görülmesinin sona erdiğini savunmak için yeterli de değil. Öyle olsaydı, sosyal medya platformlarında gösterişli fotoğraflar ve videolar kullanarak (ve bunun için para talep ederek) kitap tanıtımı yapan yüzlerce hesabın birbiriyle yarıştığı bir ortamda nitelikli çocuk edebiyatı ürünlerini okurlara sunan kıymetli ve alanında tek bir derginin yayınına son verilmezdi. Yayıncılık dünyasında maliyetlerin arttığı, birçok yayınevinin küçülmeye gittiği, iyice daralan bir ekonomide kitabın öncelikli ihtiyaç olarak görülmediği bilinen bir gerçek. Ancak, yüzleri kitaba dönük kitlelerin ihtiyaç duyduğu tartışma zeminlerinin varlıklarını devam ettirebilmeleri kültürel doyum için elzemdir. İnsanların bireysel dünyalarına çekildiği, daha az konuştuğu ve paylaşımda bulunduğu ketum bir çağda dergiler, söyleyecekleri ve dinleyecekleri olan sessiz insanları bir araya getiren ortak alanlardır. Bu alanların daraltılması edebiyatı bir politik eylem biçimi olarak belirlemiş nice okur, yazar ve eleştirmeni daha da yalnızlaştırmaktadır.

İyi Kitap “Okul Öncesi, Çocuk ve Gençlik Kitapları Gazetesi” açıklamasıyla çıktığı ilk sayısından bugüne tam on dört yıldır nitelikli çocuk ve gençlik edebiyatını savunmaya, benimsetmeye çalıştı. Sayılar tek tek incelendiğinde çocuk ve gençlik yazını tarihinde ne kadar özgün bir çalışma olduğu kolaylıkla fark edilmektedir. Salt kitap önerisi vermenin çok ötesine giderek karşılaştırmalı okumalar sunan, daha da önemlisi zaten sığ olan eleştiri kültürünü zenginleştiren metinleri her ay okurlarıyla buluşturan bir mecraydı İyi Kitap. Konuya yayın emekçileri perspektifinden bakıldığında da benzer bir kayıp duygusundan bahsetmek mümkün. Öyle ki yazar ve çizerlerin görüşlerini ifade edebilecekleri bir platform daha ellerinden alınmış durumda. Geleneksel çocuk edebiyatı algısının dışına çıkan ve dogmatik yaklaşımları reddeden bir edebiyat anlayışıyla kaleme alınan eserlerin yazarları, kendi kitapları dışındaki kitapları analiz eden eleştirmenler olarak da okurun karşısına çıkmaktaydılar. Yazınsal nitelikleriyle öne çıkan bir çocuk ve gençlik edebiyatı damarını var kılmayı amaçlayan nice yazın emekçisi üretimlerine şüphesiz devam edecektir ancak eleştiri kültürümüzde açılacak bu büyük boşluğun etkisi de derinden hissedilecektir.

İlk sayısından itibaren tüm sayıları okurlarına sunulmuş olan dijital arşive bakıldığında İyi Kitap’ın çocuk ve gençlik edebiyatı yayıncılık tarihinde belirleyici bir etmen olduğu da aşikârdır. İlke Aykanat Çam’ın on dört yıllık yayın yönetmenliğinde, Aslı Tohumcu, Zarife Biliz ve Safter Korkmaz gibi değerli isimlerin sorumlu yazı işleri müdürü olarak İyi Kitap’ı taşıdığı nokta Türkiye çocuk ve gençlik yayıncılığı tarihi açısından iftihar edilecek bir yerdir. Aslı Tohumcu’nun yönetimindeki İyi Kitap, birinci yaşını kutlarken yola çıkış hedefini bir kez daha okurlarıyla paylaşmıştı: “Okuyan bir nesil yetiştirmek.” Çocuk ve gençlik yazınını edebiyatın “yapıtaşı” olarak kabul eden Semih Gümüş, Irmak Zileli, Sema Aslan, Sevengül Sönmez, Müge İplikçi, Şiirsel Taş gibi önemli isimler eleştirileriyle, söyleşilere verdikleri cevaplarla ve dosya yazılarıyla okurlarına yeni ufuklar açtı. Zarife Biliz’in yönetiminde İyi Kitap alanda tek olduğunu kanıtladığı yıllarda bir yılda 400 bin adedi aşan baskılar yaptı. Birçok tez çalışmasına ve akademik üretime kaynaklık teşkil etti. Baskısı tükenmiş kitaplara dikkat çekti ve yeniden okurlarla buluşmalarını sağladı. Demokrasi, özgürlük, engellilik, doğa gibi konuların çocuk kitapları üzerinden tematik okumaları yapıldı. Okurlarından aldığı geri dönüşlerle sürekli yenilenmeye giden ve böylece kolektif bir gelişime örnek teşkil eden İyi Kitap,  Safter Korkmaz’ın yönetiminde Çocuk ve Gençlik Kitapları Dergisi adını aldı. Hazırlanan dosyalarda sansür, evrim, sığınmacılık, toplumsal cinsiyet gibi konulara odaklanıldı ve dönemin koşulları da eleştirel bir dille irdelendi. Yine dergiye gelen yorumlar ve talepler sonucunda kriter/puan sistemi yazıların sonuna eklenmeye başlandı.

Çeşitli yayınevlerinden kitaplar tanıtan, sayfalarında farklı görüşlere yer veren ve bu şekilde özerk duruşunu kanıtlamış olan İyi Kitap, çocuk ve gençlik edebiyatını yazar-okur alışverişinden çok öteye taşıdı. Yazar, çizer, çevirmen, yayıncı, okur ve eleştirmen katkılarıyla gelişen kolektif bir üretim olarak kabul ettiği bir edebiyat anlayışının temsilcisi oldu. İnsanların bilgi selinde boğulduğu bir dönemde okurlara, kütüphanecilere, öğretmenlere kitap seçimlerinde yol gösterdi. Haziran 2023 sayısının bir son olduğunu kabul etmek elbette hiç kolay değil. Bu yazı vesilesiyle eleştiri kültürünü besleyen, okuma kültürü oluşturulmasında büyük katkıları olan, her yaştan okuru iyi kitaplarla buluşturan İyi Kitap’a en samimi teşekkürlerimizi iletiriz.