"Sözcükler, sözlük tanımının çok ötesinde anlamlar aktarır okuruna"
Bence okur, bir metinde, sözcüklerin yaydığı kokuyu duyabiliyorsa, bu, iyi bir edebiyata işaret eder.Sözcükler, sözlük tanımının çok ötesinde anlamlar aktarır okuruna.
Soruşturma : Koku
"Kokuların bazı hatıraları insanın hafızasına adeta çaktığını unutmamak gerekir"
Kokunun edebiyattaki işlevini tam olarak anlayıp anlatabilmek için kapsamlı bir tarama yapılması gerekir. Güzeliyle kötüsüyle hayatımızın bir parçası olduğuna göre, kokuların edebiyat tarafından ihmal edilmesi düşünülemez.
"Koku öyle uçucu bir şey ki tasvire gerek kalmayabilir"
Güzel bir manzaranın karşısında oturduğumuzu hayal edelim. Bu manzarayı bir dosta yazılan mektupta, ışıl ışıl parlayan deniz, üstümüzden süzülüp geçen martılar ve daha birçok detayla süsleyip anlatabiliriz.
"Koku en çok da hayal gücünü ve hafızayı ayaklandırır"
İyi edebiyat metinlerinin duyularla ilişkisi oldukça zengin – duyurma ve duyumsatma yetkinlikleri de öyle! İyi edebiyat metinleri, okurların duyularını tetikler, uyarır - çoğaltır bir çağrışımla. En çok da hayal gücünü ve hafızayı ayaklandırır.
"Koku kuşkusuz kuvvetli bir duyusal etki yaratır"
Edebiyat da diğer tüm sanat dalları gibi duyularımızı harekete geçirir. Resim göze, müzik kulağa, heykel hem gözümüze hem de “elimize” hitap ederek bizde bir etki yaratır; edebiyat ise dil yoluyla beş duyumuzu harekete geçirir.
"Her duyu bir süzgece sahip"
Edebiyattaki işlevi konusunda bir fikrim yok. Muhtemelen göz ve kulak duyuları kadar yoğun bir kullanımı söz konusu değil. Ama şiirde diğer edebi alanlara kıyasla daha fazla kullanılıyor diye tahmin ediyorum. Sadece bir tahmin.
"Koku hafızası bizim temel hafızalarımızdandı"
Edebiyat, insanın ve hayatın stilize edilmiş şekliyse o zaman dünyasına bütün duyuların taşınması gerekir. Kendimizi yalnızca kelimelerle ifade edebilme kısıtlamamız başka zenginlikler için imkân sağlıyor aslında.
"Bir koku bellekte deprem yaratabilir böyle bir gücü de vardır"
Elbette edilebilir. Herhangi bir işlevi olabilir; bir renk, bir duygu, bir rüzgâr, bir yağmur gibi bir şeydir koku da. Öyle belirleyici, hissettirici ve o an algılayabileceğin bir şeydir. Okunduğu zaman işlevi vardır.
"Doğayı bir yana bırakırsak koku parfüm anlamıyla sınıfsaldır"
Bence söz edilebilir. Kokunun edebiyatta, özellikle roman ve öyküde, hatta şiirde de bir işlevi olduğunu düşünüyorum.
"Fakirlik daha keskin, ekşi kokar, zenginlik ise ıtır, lavanta"
Koku çok güçlü bir metafor. Diğer duyular gibi kokuya da bütüncül bakmak daha sağlıklı olacaktır; koku içinde görüntüleri, temâsı, sesleri de içeriyor. Tıpkı bakışın içinde koku, işitmenin içinde tadın olması gibi.
"Babaannem ona ait tüm kokularıyla bir anlatıya dönüştü sanırım zihnimde"
Öyküler hüznü, kederi, acıyı, sevinci, pişmanlığı, yenilgiyi, özlemi, vuslatı ve başka başka duyguları kısa alanda, yoğun bir şekilde anlatır.
Tüm Hakları Saklıdır. © 2022